Rewolucja francuska

Przed rokiem 1789 we Francji systemem społeczno-politycznym był wywodzący się ze średniowiecza feudalizm z absolutną władzą sprawowaną przez króla z boskiego nadania władzy. Jednak król Ludwik XVI, który wstępował na tron w roku 1774, był władcą słabym, nieposiadającym cech francuskiego, królewskiego absolutyzmu jak jego poprzednicy.
Dwór królewski prowadził życie wystawne i kosztowne, a sprawy państwowe często Ludwik XVI przekazywał w ręce swoich faworytów, co doprowadziło do zadłużenia skarbu państwa, grożąc bankructwem jego finansów.
Gdy w roku 1789 Francję dotknął nieurodzaj, i kierujący finansami państwa Jacquer Necker próbował ratować sytuację materialną państwa, obciążając podatkami po równo wszystkie trzy stany obywatelskie (szlachtę, duchowieństwo, oraz stan trzeci: chłopstwo i mieszczaństwo), został przez Ludwika zdymisjonowany.
Na początku lipca tego roku doszło z tego powodu w Paryżu do zamieszek, a gdy wojsko otworzyło ogień do demonstrantów, zabijając 300 osób, Paryżanie 14 lipca też odpowiedzieli siłowo. Rozgoryczony tłum zdobył znienawidzoną twierdzę królewską Bastylię - symbol władzy absolutnej, wycinając obrońców twierdzy i obnosząc ich głowy, zatknięte na pikach po ulicach Paryża.
Był to dzień wybuchu rewolucji, choć twierdzę równano z ziemią jeszcze przez dwa tygodnie.

Król przywrócił Neckera na stanowisko. Swoją sympatię do paryskiego tłumu demonstrował, nosząc trójkolorową kokardę - symbol nowej Francji. Przychylił się także do prac Zgromadzenia Narodowego nad przyszłą konstytucją, ogłaszając 26 sierpnia 1789 jej akt wstępny pod nazwą Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Monarcha z drugiej strony w skrytości planował wyjazd do Austrii w celu zorganizowania interwencji zbrojnej i przywrócenia władzy królewskiej we Francji. Zamiar ucieczki próbował zrealizować w nocy 20 czerwca 1791 w przebraniu biednego kupca, wraz z królową Marią Antoniną i dwójką swoich dzieci - też poprzebieranych, ale pod Varennes w Lotaryngii zostali rozpoznani i zawróceni do Paryża. Odtąd król stał się zakładnikiem ludu.

Pozostawał na tronie, ale władzę sprawowali przedstawiciele tego ludu.

09 sierpnia 2017

Paryżanie szturmują Bastylię

Sprowadzenie Ludwika XVI do Paryża po nieudanej ucieczce

W roku 1792 wybrano nowy Konwent Narodowy, który 21 września na pierwszym swym posiedzeniu zniósł monarchię we Francji i proklamował powstanie Republiki Francuskiej.
Rządy objęli jakobini ze swym przywódcą Maximilianem Robespierrem, ale sytuacja wewnętrzna młodej republiki uległa radykalizacji. Przywódcy, których do władzy wyniosły slogany o równości, wolności i braterstwie, napotykając opór rojalistów i innych zwolenników starego porządku, doszli do wniosku, że ich władza zależy wyłącznie od utrzymania podwładnych w poczuciu strachu, oraz niepewności co do własnych losów.
Króla Ludwika oskarżono o zdradę i stracono 21 stycznia 1793 r. Głównym celem stało się oczyszczenie Francji z przeciwników rewolucji, a podstawowym narzędziem do jego wykonania, była gilotyna. W latach 1793 i 94 zwanych ,,okresem wielkiego terroru”, zgilotynowano prawie 18 tysięcy ludzi oskarżonych o zdradę i szpiegostwo.

Egzekucja Ludwika XVI

Drugim problemem rządzących była walka o narodowe przetrwanie.
Przywódcy państw europejskich patrzyli z przerażeniem na wprowadzony na scenę polityczną tłum nieprzygotowanych do rządzenia ludzi, którzy zastraszeniem i morderstwami pozbywali się opozycji. Anglia, Prusy, Austria, Holandia oraz Hiszpania zawiązały koalicję i usiłowały zdusić rewolucję.
Wobec zagrożenia zewnętrznego Konwent zarządził pospolite ruszenie. Na front wyprawiono ponad 500 tysięcy ochotników. Wiara Francuzów w rewolucyjne idee równości, wolności i braterstwa była ogromna, co pozwoliło im pokonać Prusaków we wrześniu 1794 w bitwie pod Kaiserslautern, a Austriaków 2 października pod Aldenhoven i zmusić te kraje do wystąpienia z antyfrancuskiej koalicji. (Na te sukcesy Francuzów miały też wpływ wydarzenia związane z drugim rozbiorem Polski - rok 1793, w które Prusy i Austria były bardziej zaangażowane niż w wojnę z Francją).
Po uspokojeniu się walk na frontach doszło do nieporozumień wewnątrz rewolucyjnych władz. 27 lipca 1794 Robespierre, oraz innych pięciu jakobińskich przywódców aresztowano i na drugi dzień, zarzucając im dyktatorskie sprawowanie władzy, stracono na gilotynie.

Władzę przejęła prawicowa opozycja. Uchwalono nową republikańską konstytucję i od sierpnia 1795 na jej mocy rządy we Francji sprawował 5-osobowy dyrektoriat oraz dwuizbowy parlament.
Jednak nowe władze także nie były akceptowane przez większość społeczeństwa. W październiku 1795 w Paryżu wybuchło powstanie rojalistyczne. Wtedy dowództwo Wojskowych Sił Wewnętrznych powierzono generałowi Bonaparte, który krwawo je stłumił, strzelając z armat do powstańców.
Rozpoczęły się wtedy lata ,,białego terroru” w czasie których zgilotynowano ponad 50 tysięcy opozycjonistów, a około 35 tysięcy padło ofiarą samosądów ludowych.
W państwie nastały czasy korupcji i bezprawia. Gospodarka pogrążyła się w kryzysie. Rojaliści nadal knuli spiski, a francuskie wojska bez konkretnego planu potykały się z wojskami antyfrancuskiej koalicji. Wyjściem z tej sytuacji stał się zamach stanu, do którego doszło w listopadzie 1799 r. w wyniku którego władzę we Francji objął Napoleon Bonaparte jako pierwszy konsul republiki.

Egzekucja Robespierre oraz jakobińskich przywódców rewolucji

Satyryczne przedstawienie przewrotu 18 brumaire'a (wg kalendarza francuskiego).

Przejęcie władzy przez Napoleona w dniu 19 listopada 1799 r.

Wszystkie zdjęcia do tego artykułu są domeny publicznej i zostały pobrane ze stron Wikimedia Commons